Bełk
Wieś Bełk została założona na prawie polskim jeszcze przed 1280 r., bowiem wzmiankowano ją w księdze uposażeń biskupstwa wrocławskiego z lat 1280-1305. Nazwa pochodzi od wyrazu "bełk", oznaczającego muł, błoto, wir wodny, co ma uzasadnienie, bowiem osada leży nad Bierawką. Nowa wieś Bełk została założona na początku XIV w., zaś stara osada prawdopodobnie istniała tam, gdzie dziś znajduje się kopiec zwany Grodziskiem.
Pierwotnie wieś była własnością książąt raciborskich, w 1412 r. Bełk był już własnością rycerską, a w 1415 r. wzmiankowany jest rycerz Mikołaj, występujący jako świadek przy ustaleniu granicy między Żytną a Markowicami. W 1437 r. osiadł w Bełku ród Czapli (Jan Czapla z Bełku wzmiankowany jest w 1484 i 1509 r.), następnie wieś należała do Hoszków, a od poł. XVI w. _ do rodu Holly z Ponięczyc. W 1565 r. wzmiankowany jest Jan Holly, a w latach następnych inni przedstawiciele rodu (1644 Jan, 1653 Franciszek, 1665 Adalbert). Po rządach Karola Antoniego Holly w l. 1740-44 Górny Bełk przeszedł w ręce Jana von Stengel, zaś Bełk Dolny _ w ręce Osieckich. Około 1746 r. nabył Bełk Górny i Dolny Jan Nepomucen de Twardawa i w posiadaniu tego rodu wieś znajdowała się do 1788 r. Kolejnymi właścicielami byli baron Delwigk, hr. Antoni Węgierski i gliwicki kupiec Franciszek Galli, który kupił wieś w 1816 r.
Po śmierci Franciszka Gally w 1823 r. majątek przejął jego zięć, znany przemysłowiec, pionier nowoczesnego hutnictwa na Górnym Śląsku - John Baildon, który w tym samym roku uruchomił w Katowicach swoją hutę. Jego syn William (1805-1833) wraz z siostrą Marią, zamężną z hr. von Strachwitzem, pochowany jest na cmentarzu w Bełku. Po śmierci Johna Baildona w 1846 r. majątek przejął syn Artur, który sprzedał wieś w 1852 r. przemysłowcowi Antoniemu Gemanderowi - wspólnikowi Karola Goduli i zarządcy jego majątków leśnych. Antoni Gemander był mężem Emilii Lukas, gospodyni Karola Goduli i opiekunki niepełnoletniej spadkobierczyni Goduli - Joanny Gryczyk (późniejszej hr. von Schomberg-Godulla, zamężnej z Ulrykiem von Schaffgotschem).
Po śmierci Franciszka Lukasa w 1889 r. wdowa po nim przekazała majątek Bełk bratankowi Alfonsowi Lukasowi, który posiadał go do 1922 r. W tym roku nabył go inż. Bronisław Jastrzębiec-Albinowski, który był ostatnim właścicielem dóbr Bełk.
W 1780 r. w Bełku mieszkały 223 osoby, w 1860 r. - 1260, w 1915 r. - 1453 osoby, a tuż przed II wojną światową - 3500 osób. Będąc samodzielną gminą, został Bełk włączony w 1977 r. do miasta Leszczyny. Obecnie jest sołectwem w gminie Czerwionka-Leszczyny.
Wśród zabytków Bełku na uwagę zasługują:
- drewniany kościół Św. Marii Magdaleny (opisany wyżej)
- cmentarz , a na nim m.in.: klasycystyczne płyty nagrobne Jana Mentzla - dziedzica ze Stanowic z 1825 r. oraz Jakuba Teodora Müllera z 1826 r.; neogotyckie krzyże żelazne zmarłych z rodziny Martin z l. 1845 i 1848; nagrobek
- Wiliama Baildona z 1833 r., Marii von Strachwitz z 1833 r. i Holly'ego (w kształcie złamanej kolumny)
- plebania z 1754 r. (przebudowana), zachowały się jej żaglasto sklepione piwnice. Na plebanii XVI-wieczna, późnogotycka rzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem, zwanej "Bełską"
- szpital zakaźny Św. Łukasza z 1908 r., fundacja Alfonsa Lukasa (ul. Główna 51)
- grodzisko z XIII w. (kopiec), na nim neogotycka kaplica z 1860 r., fundacja rodziny Gemanderów. W jej podziemiach krypta tej rodziny
- kapliczka słupowa z pocz. XX w. (ul. Palowicka 96)
- krzyże przydrożne: z 1879 r., fundacja rodziny Spendel, przy szosie do Stanowic z 1911 r. przy ul. Głównej 111 i z 1924 r. przy ul. Głównej 133
- zespół zabudowań podworskich z poł. XIX w., m.in. domy mieszkalne i administracyjny, spichlerz, kuźnia, dwie stodoły, dawny młyn i park podworski.
Henryk Stasiński