Katalog Kościołów Drewnianych - Lubliniec
Lubliniec uzyskał prawa miejskie w ostatniej ćwierci XIII w. i prawdopodobnie wówczas już istniała w mieście parafia pw. św. Mikołaja, z kościołem, którego obecna murowana wersja powstała w l. 1576-1590. W roku 1653 ówczesny właściciel Lublińca Andrzej Cellary ufundował na gruncie poza obrębem wałów miejskich niewielki, drewniany, kościółek pod wezwaniem Św. Anny, w którym w każdą niedzielę i święta rodzina hrabiowska uczestniczyła w nabożeństwach. Do dziś nie wiadomo, co skłoniło go do tej decyzji, bowiem w tym czasie w Lublińcu istniały już dwa kościoły (murowany Św. Mikołaja i drewniany Św. Krzyża), a sam Cellary w 1648 r. ufundował przy kościele parafialnym kaplicę rodzinną pod wezwaniem św. Karola Boromeusza. Być może za decyzją tą krył się jakiś konflikt hrabiego z proboszczem?
Po śmierci Andrzeja Cellary’ego (prawdopodobnie w 1669 r.) dobra lublinieckie przejął po nim jego syn Jan Ferdynand, który użytkował kościół Św. Anny już tylko 4 razy w roku. W 1727 r. miasto wraz z tzw. „państwem lublinieckim” przeszły na własność rodu de Garnier. Do końca XVIII w. dobra rycerskie Lubliniec kilkakrotnie zmieniały właścicieli, ostatecznie w 1861 r. hr. Andrzej Renard ze Strzelec Opolskich sprzedał pozostałości majątku zamkowego zarządowi prowincji śląskiej. Warto też dodać, że w okresie od 1826 r. do 1850 w kościele Św. Anny, za zgodą biskupa wrocławskiego, odprawiali nabożeństwa lublinieccy ewangelicy.
Od czasu budowy w 1653 r. sylwetka kościoła Św. Anny uległa niewielkim zmianom. Pierwotnie była to budowla na 23 łokcie długa i 14 łokci szeroka (1 łokieć = ok. 70 cm), miała też cztery duże okna, a nad dachem wznosiły się dwie wieżyczki, na jednej z których wisiał dzwon. Po remoncie kościoła w 1754 r. pozostawiono tylko dwa okna w ścianie południowej i niewielkie okienko od strony wschodnie oraz jedną wieżę na dachu. Taki wygląd kościółka zachował się do roku 1998, kiedy zagrożony zawalenie został całkowicie rozebrany i zrekonstruowany z częściowym wykorzystaniem materiałów kilka metrów od poprzedniej lokalizacji.
Nie remontowany od 1754 r. kościółek został w 1932 r. uznany za zabytek architektury województwa śląskiego, ale z powodu zagrożenia budowlanego zamknięto go w 1938 r. i dopiero w latach 1953-1955 przeprowadzono remont generalny, w ramach którego uzupełniono podmurówkę, wymieniono gontowe pokrycie dachu i blachę na wieży oraz wzmocniono korpus kościoła kilkoma „lisicami” (pionowymi ściągami). W takim kształcie przetrwał on do lat dziewięćdziasiątych XX w. Były przymiarki do jego przeniesienia na cmentarz, do przeniesienia do Droniowiczek, Kokotka, Steblowa, ale ostatecznie niszczejący kościółek poddano w l. 1996-2004 rekonstrukcji. Pracami nad rekonstrukcją i rewaloryzacją kościoła zajęło się stowarzyszenie „Fundacja Św. Anny” przy parafii Św. Mikołaja w Lublińcu. Przygotowało ono dokumentacje budowlaną, uzyskało wymagane zezwolenia budowlane i konserwatorskie i przeprowadziło rozbiórkę i rekonstrukcję kościółka. Fundusze na ten cel uzyskało ze zbiórek pieniężnych, sprzedaży cegiełek, dotacji urzędów i instytucji oraz darowizn.
Równolegle z postępującymi pracami budowlanymi poddano konserwacji obraz św. Anny i figury z ołtarza głównego, obrazy 4 ewangelistów spod chóru, kilka innych obrazów. W trakcie prac ujawniono m.in. na barokowym ołtarzu głównym herb Cellarych. Poświęcenia odnowionego kościoła (poprzedni nigdy nie został poświęcony) dokonał w odpust św. Anny – 26 lipca 2005 r. ks. biskup ordynariusz gliwicki Jan Wieczorek.
Kościół filialny Św. Anny jest budowlą zrębową, na podmurówce ceglanej, orientowaną, o wy-miarach 13 x 8 m. Jest jednonawowy, prezbiterium ma zamknięte trójbocznie a od strony zachodniej posiada niewielką kruchtę z małym okienkiem, dobudowaną w trakcie rekonstrukcji. W po-łudniowej ścianie umieszczone są dwa prostokątne, wielokwaterowe okna. W środkowej części kalenicy dachu krytego gontem umieszczona jest sześcioboczna wieżyczka z latarnią i ostrosłupowym hełmem. Ściany wieży i jej hełm obite są blachą miedzianą. Wnętrze nakryte jest płaskim stropem, a chór muzyczny wsparty na dwóch słupach. Ołtarz barokowy z XVII w. z obrazem św. Anny i figurami 4 ewangelistów. Na lewej (północnej) ściance mensy ołtarzowej umieszczony jest herb Cellrych. Na wyposażeniu kościoła znajdują się ponadto XVII-wieczne obrazy: Zwiastowanie, Upadek pod Krzyżem, Opłakiwanie Chrystusa (prawdopodobnie z dawnych ołtarzy bocznych), Św. Barbara i wspomniani 4 ewangeliści pod chórem. Na chórze umieszczony jest kartusz z podwójnym herbem – Andreasa de Garnier i jego żony Antoniny de Waldstaeten, fundatorów przebudowy i odnowienia kościoła w 1754 r.
Edward Wieczorek