Katalog Kościołów Drewnianych - Boronów
Boronów, niewielka wieś w lasach lublinieckich, swą nazwę z pewnością zawdzięcza otoczeniu - przepastnym borom. Ludność przez wieki trudniła się pracą w lesie i rolnictwem, wyrywając odwiecznej puszczy coraz większe połacie roli. Od XVI wieku zajęła się także wydobywaniem rud żelaza i kuźnictwem. Przez wieki dobra boronowskie należały do Piastów Opolskich, Habsburgów, a od XVII wieku do rodzin Dzierżanowskich i Kotulińskich. Od 1774 r. do 1945 r. Boronowem władali panowie koszęcińscy - rodzina von Sobeck i (od 1805 r.) książęta Hohenlohe-Ingelfingen.
Data wybudowania pierwszego boronowskiego kościoła nie jest znana, jednak miejscowa tradycja mówi o połowie XIII wieku. Ta sama tradycja wspomina, że pierwszy kościółek spłonął od uderzenia pioruna w XIV wieku. Obecny kościół zbudowano w 1611 roku jako fundację pochodzącej z Moraw szlacheckiej rodziny Dzierżanowskich. Pierwotnie pełnił on tylko rolę placówki filialnej (Waldkapelle). Dopiero w dokumencie z 1716 r. Boronów wymieniony jest jako samodzielna placówka duszpasterska (kuracja), należąca do parafii Sadów, a w 1868 r. dokumentem biskupa wrocławskiego Heinricha Boronów otrzymuje status parafii.
Kościół różni się swoim układem przestrzennym od typowych kościołów budowanych do XVII w. na Śląsku, postawiono go bowiem na planie krzyża greckiego. Wcześniej, od średniowiecza, kościoły budowane były wg prostego schematu: prezbiterium, nieco szersza nawa i babiniec, często zwieńczony wieżą. Kościół boronowski pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny Królowej Różańca Świętego (wcześniej Św. Andrzeja) łamie dotychczasowe schematy: do szerokiej nawy ma dobudowane dwie zamknięte trójbocznie kaplice, tworzące wraz z nawą i prezbiterium rzut wspomnianego krzyża greckiego. Do prezbiterium od północy przylega prostokątna kaplica, zaś do nawy - od południa - czworoboczna kruchta. Malowniczą bryłę kościoła wzbogaca dodatkowo ośmioboczna wieża, kryta namiotowym dachem. Kościół jest orientowany, o konstrukcji zrębowej. Zewnętrzne ściany ma pobite gontem, w nich umieszczone są niewielkie prostokątne okna, zabezpieczone kutymi kratami z zadziorami. Korpus świątyni kryty jest wysokim dachem siodłowym z wydatnym okapem, dachy kaplic mają niższe kalenice; nad zakrystią i kruchtą - dachy pulpitowe z niewielkimi połaciami nad bocznymi ścianami. Całość pokryto gontem. Nad nawą umieszczona jest wieżyczka na sygnaturkę z latarnią i baniastym, barokowym hełmem.
Wnętrze nakryte jednolitym płaskim stropem kryje niezwykle bogate wyposażenie, przede wszys-tkim snycerkę, nawiązującą do ma-nieryzmu: boazerie, ławy, ołtarze, portale. W kościele znajduje się pięć ołtarzy: ołtarz główny i po dwa ołtarze w kaplicach bocznych.
Plan kościoła w Boronowie (KZSzwP) Dwukondygnacyjny ołtarz główny pochodzi z okresu budowy kościoła. Jego centralną część stanowi obraz Matki Boskiej adorowanej przez św. Dominika (pierwotnie kościołem opiekowali się dominikanie), a po jego bokach umieszczone są figury świętych Wojciecha i Stanisława. Ściany prezbiterium oraz obu kaplic zdobi XVII-wieczna boazeria, łącząca się z portalem do zakrystii oraz ławami kolatorskimi, zaś polichromia wnętrza pochodzi z 1890 r. i wykonana została przez braci Kurde. W polichromowanej boazerii umieszczone są wizerunki licznych świętych i aniołów (także święci dominikańscy: papież Grzegorz XIII i św. Katarzyna ze Sieny) oraz herby i monogramy. Chór muzyczny wsparty na czterech ozdobnych, wyrzynanych słupach, na nim - organy z 1868 r.
Najciekawszym fragmentem kościoła jest kaplica (lewa, północna) rodziny Dzierżanowskich poświęcona św. Annie, odgrodzona od nawy kościoła piękną kutą kratą. W jednym z jej ołtarzy umieszczony jest obraz św. Anny Samotrzeciej oraz obraz św. Dominika w zwieńczeniu ołtarza. W predelli pod obrazem umieszczono scenę nabożeństwa dziękczynnego, odprawionego dla rodziny Dzierżanowskich, po uznanym za cudowne przywróceniu życia 12-letniej córce Dzierżanowskich, która wpadła do stawu kościelnego i utraciła przytomność. Drugi z ołtarzy w kaplicy poświęcony jest św. Janowi Nepomucenowi, którego adoruje św. Jan Sarkander.
Kaplica Św. Anny służyła przez wieki Bractwu Różańcowemu, modlono się w niej także o dobrą śmierć. Umieszczone tu wizerunki Śmierci mają wszystkim przypominać, że jesteśmy na ziemi tylko chwilowo: "memento mori". Przy ławach w kaplicy umieszczono rzadko spotykane drewniane, bogato rzeźbione plakiety procesyjne pochodzenia morawskiego z 15 Tajemnicami Różańcowymi. W kaplicy przechowywana jest też księga Bractwa Różańcowego prowadzona od 1755 r. Niedostępne dziś podziemia kaplicy kryją szczątki fundatorów kościoła.
W prawej, południowej kaplicy znajduje się późnorenesansowy ołtarz z 1659 r. z figurą Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej, przerobiony w 1750 r., oraz drugi ołtarz z połowy XVIII wieku z obrazami św. św. Mikołaja i Judy Tadeusza.
Kościół otacza cmentarz ogrodzony drewnianym parkanem, w którym znajduje się XVII-wieczna bramka konstrukcji słupowej, nakryta czterospadowym, gontowym daszkiem.
Edward Wieczorek