Od Redakcji
Nowy Rok 2006 rozpoczynamy nowym numerem „Krajoznawcy Górnośląskiego” - jak widać - już dwudziestym! Wraz z noworocznymi życzeniami ciekawych wędrówek, nowych krajoznawczych odkryć i satysfakcji z upowszechniania własnych dokonań zachęcamy do jego lektury.
Numer otwiera kolejna porcja opisów drewnianych świątyń w ramach Katalogu Kościołów Drewnianych - tym razem ze smutną czarną ramką. Rok 2005 był bowiem nie tylko rokiem śmierci naszego Wielkiego Rodaka papieża Jana Pawła II, ale także wielu naszych kolegów, w tym współautora rubryki - Huberta Buchty. Jego życiorys i kilku innych kolegów przypominamy na końcu zeszytu w cyklu Sylwetki. Tradycyjnie też prezentujemy grupę materiałów krajoznawczych, które otwiera opis zapomnianej dzielnicy Katowic - Karbowej, oraz rozważania na temat wizerunku Matki Boskiej Rudzkiej. Warto zwrócić uwagę na teksty publikowane przez uczniów gimnazjów, laureatów konkursu „Poznajemy Ojcowiznę” oraz warsztatów dziennikarskich. Niech ich przykład stanowi zachętę dla licznej przecież rzeszy Instruktorów Krajoznawstwa Regionu i Instruktorów Krajoznawstwa Polski, działających (ponoć) w naszym województwie. W bieżącym roku czeka nas wymiana legitymacji Instruktorów Krajoznawstwa, wówczas przekonamy się ilu nas jest rzeczywiście.
W stałej rubryce Zamki i Pałace - pałac w Rogowie Opolskim, który „nie załapał się” do poprzedniego numeru, ale którego opis znakomicie koresponduje z odbytym w dniach 15-17 października 2005 r. Sejmikiem Przodowników Turystyki Pieszej Województwa Śląskiego, w trakcie którego uczestnicy mieli m.in. okazję pałac ten oglądać.
Jak zwykle przepraszamy także za opóźnienie numeru, ale tym razem na przeszkodzie stanęła przeprowadzka w grudniu 2005 r. Regionalnej Pracowni Krajoznawczej do nowego lokalu przy ul. Staromiejskiej 4 (telefony i godziny pracy bez zmian). Staramy się przyspieszać wydawanie kolejnych numerów „Krajoznawcy Górnośląskiego”, by dojść do częstotliwości przynajmniej dwóch numerów w roku. Czy nam się to kiedykolwiek uda? - Pokaże czas.
Zapraszamy do lektury.
Katalog Kościołów Drewnianych - Jankowice Rybnickie
W położonych na Płaskowyżu Rybnickim na wysokości około 280 m n.p.m. Jankowicach, przy starej drodze z Jankowic do Rybnika, zachował się do dziś ponad 300-letni kościół parafialny pw. Bożego Ciała. Jak wynika z dokumentu znalezionego w kuli blaszanej wieńczącej wieżyczkę, kościół zbudowano w roku 1674 w miejscu poprzedniej kaplicy lub kościółka zrujnowanego w okresie wojny trzydziestoletniej (w 1631 r. lub wg innych źródeł - w 1652 r.). Jego fundatorem był hr. Ferdynand Leopold Oppersdorff (od 1669 r. właściciel państwa rybnickiego), który dzięki staraniom u Wikariusza Generalnego we Wrocławiu otrzymał zezwolenie na jego budowę. Znane jest także imię budowniczego kościoła - cieśli Wojciecha.
Według legendy kościół zbudowany został w miejscu, w którym uciekający przed husytami ksiądz Walenty zdążył przed swoją śmiercią ukryć w dziupli dębu unoszony z kościoła Najświętszy Sakrament. W miejscu tym miejscowa ludność postawiła najpierw krzyż, potem kaplicę drewnianą wzmiankowaną w 1628 r., wreszcie - obecny kościół.
Czytaj więcej: Katalog Kościołów Drewnianych - Jankowice Rybnickie
Katalog Kościołów Drewnianych - Jastrzębie Zdrój
Na niewysokim wzgórzu wśród zabudowań osiedla mieszkaniowego "Przyjaźń" w dzielnicy Jastrzębia Zdroju - Jastrzębiu Dolnym, w pobliżu byłej Kopalni Węgla Kamiennego "Jastrzębie", odtworzono dawny kościół parafialny z Jedłownika (obecnie dzielnica Wodzisławia Śląskiego) pw. św. Barbary. Drugim patronem kościoła jest św. Józef, dotychczasowy patron kaplicy przebudowanej na probostwo. Kościół pochodzi prawdopodobnie z 1. poł. XVII w., o czym świadczyłaby data 1647 umieszczona nad drzwiami wejściowymi. W l. 1886-1888 był gruntownie odrestaurowany i przebudowany, przez co zatracił swój pierwotny charakter. Po zbudowaniu w Jedłowniku w 1952 r. nowego murowanego kościoła, stara drewniana świątynia została opuszczona i zaniedbana.
Czytaj więcej: Katalog Kościołów Drewnianych - Jastrzębie Zdrój
Katalog Kościołów Drewnianych - Kaczyce
Kaczyce są miejscowością położoną około 10 km na płn. od Cieszyna, założoną na początku XIV w. przez rycerza Włodzimierza Kacza. Pierwsza wzmianka o niej pochodzi z 1332 r. Do rodziny Kacza wieś należała aż do początku XVIII w., kiedy to właścicielami została rodzina Spens. Kolejnym właścicielem został hrabia Georg Bees, który prawdopodobnie wzniósł w Kaczycach Górnych zamek rozebrany w latach 1923-1924. Od połowy XIX w. Kaczyce weszły w skład majątku rodziny Larischów, do których należały do 1945 roku. W 1983 r. po sześciu latach budowy Kopalni Węgla Kamiennego "Morcinek" rozpoczęto eksploatację węgla do czasu nagłego, niezbyt uzasadnionego ani technicznie ani ekonomicznie, zamknięcia kopalni w 1997 r.
W Kaczycach znajduje się drewniany kościół parafialny pw. Podwyższenia Krzyża Świętego, przeniesiony w l. 1971-1972 z niedalekiej Ruptawy (obecnie wchodzącej w skład gminy Jastrzębie Zdrój). Na nowym miejscu został poświęcony 25 czerwca 1972 r., wówczas też zmieniono mu wezwanie (poprzednim patronem był św. Bartłomiej). Od 1 lutego 1976 r. jest kościołem parafialnym, należącym do dekanatu goleszowskiego w diecezji bielsko-żywieckiej.
Katalog Kościołów Drewnianych - Katowice
Na wzniesieniu nazywanym Wzgórzem Beaty (334,5 m n.p.m.), stanowiącym najwyższy punkt Parku Kościuszki w Katowicach, a będącym działem wodnym pomiędzy dorzeczami Wisły i Odry, ustawiono kościół drewniany pw. Św. Michała Archanioła. Jest on jednym z dwóch obiektów drewnianych, które do września 1939 r. zdołano przenieść w to miejsce, w celu uatrakcyjnienia jednego z najładniejszych wówczas parków na Górnym Śląsku. Zamierzano tu bowiem przed II wojną światową utworzyć skansen śląskiego budownictwa ludowego. Na początek przeniesiono kościół z Syryni koło Wodzisławia Śląskiego oraz dworski spichlerz z Gołkowic z 1688 r. o pięknej sylwetce i oryginalnej konstrukcji, który - niestety - spłonął w 1969 r. Na szczęście pożar nie objął zespołu kościelnego, składającego się z kościoła, dzwonnicy i ogrodzenia, który wśród zabytków drewnianych województwa i archidiecezji katowickiej przedstawia wartość wyjątkową.
Kościół w Syryni zbudowano w 1305 r. za zezwoleniem księcia raciborskiego Przemysława (zm. 1306 r.) oraz biskupa wrocławskiego Henryka z Wierzbna. Ówczesna budowla miała charakter obronny, w której mogliby mieszkańcy wsi i okolicy znaleźć bezpieczne schronienie na wypadek najazdu. Wolno stojąca wieża była dzwonnicą i dobrym punktem obserwacyjnym. Całość ogrodzona była obronnym płotem. W 1510 r. kościół został rozbudowany do dzisiejszych rozmiarów i wyglądu. W XVII w. zbudowano nową wolno stojącą wieżę, którą zastąpiono obecną - z 1853 r. Ciekawostkę stanowi fakt, że kościół zwiedzał w 1913 r. cesarz niemiecki Wilhelm II. Pobyt cesarza w kościele wg przekazów trwał około 10 minut, ale był on zafascynowany urokiem kościoła, a jego wizyta przekonała miejscową ludność o wartości obiektu.