Katalog Kościołów Drewnianych - Podlesie

    Leżąca w północnej części województwa śląskiego, na obszarze Niecki Włoszczowskiej wieś Podlesie należy do gminy Lelów i liczy ok. 950 mieszkańców. Miejscowa parafia św. Idziego należy obecnie do dekanatu koniecpolskiego diecezji kieleckiej Kościoła katolickiego. Wieś lokowano w średniowieczu, w południowej części podmokłych obszarów, ciągnących się między Koniecpolem a Przyrowem, a stanowiących wówczas naturalną granicę między ziemią krakowską (województwem krakowskim) a ziemią sieradzką (województwem sieradzkim)

    Podlesie wymieniane było już w XIV w., bowiem z tego okresu pochodzi najstarsza zachowana wzmianka na temat miejscowego kościoła parafialnego św. Idziego oraz ówczesnego właściciela wsi, Janka z Podlesia (1390 r.). W połowie XV w. jako współwłaściciele wsi figurują: Jakub Koniecpolski herbu Pobóg, wojewoda sieradzki, pochodzący z sąsiedniego Starego Koniecpola, i Klemens Korzeński herbu Strzemię.

    Pierwszy podleski kościół parafialny wymieniony jest w 1327 r., ale parafia, należąca wówczas do dekanatu irządzkiego (lelowskiego) - zdaniem ks. Zaborskiego, autora monografii parafii Lelów i Staromieście - powstała już w 2. poł. XIII w. Niestety, na temat pierwszej świątyni w Podlesiu nie zachowały się żadne dane. Należy domniemywać, że był to kościół drewniany. Kolejna świątynia powstała w 1. poł. XVII w. i tę z kolei zniszczyli Szwedzi w czasie „potopu" w 1657 r.

    Na jej miejscu zbudowano w 1728 r. - z fundacji miejscowego dziedzica Aleksandra Tęgoborskiego - kolejną, obecną świątynię, którą konsekrował bp Antoni Kobierski, sufragan kujawsko-pomorski. Kościołowi, podobnie jak poprzednim świątyniom, nadano wezwanie św. Idziego (zmarł ok. 712 r.). Dziś ten święty jest nieco zapomniany, ale w dawnych czasach - zwłaszcza w średniowieczu - był bardzo popularny. Jego sanktuarium St. Gilles du-Gard w Prowansji stało się miejscem postojowym w drodze z Rzymu do Santiago de Compostella w Hiszpanii. Ponoć miał swoją szlachecką ojcowiznę w Atenach rozdać ubogim, aby żyć jako pustelnik w jaskini w lesistej okolicy Nimes. Jego ubóstwo było tak skrajne, że Bóg wysłał łanię, by go karmiła swym mlekiem - stąd na wielu wizerunkach przedstawiony jest z łanią. Był on patronem lasów i kniei, baranów, koni, matek pielęgnujących dzieci, żebraków, osób chorych na padaczkę oraz orędownikiem rodziców starających się o potomstwo (Modły świętego Idziego, przyczyną narodzin jego). W parafialny odpust - 1 września - odmawiana jest litania i specjalna modlitwa do św. Idziego.

    Kościół z 1728 r. został przebudowany lub wręcz zbudowany na nowo ok. 1782-87 staraniem ówczesnego proboszcza Aniołkiewicza z fundacji właściciela Podlesia i sąsiedniego Koniecpola Aleksandra Potockiego herbu Pilawa - od 1807 do 1811 r. ministra policji Księstwa Warszawskiego.

    Świątynia została zbudowana na osi północ-południe, z prezbiterium od północy. Ma konstrukcje zrębową oszalowaną deskami, posadowioną na podmurówce. Dachy są dwuspadowe, z wydatnym okapem, kryte gontem. Nad nawą umieszczona jest ośmioboczna wieżyczka na sygnaturkę, pobita blachą. Kościół zbudowano na rzucie dwóch prostokątów - szerszej nawy i węższego prezbiterium. Za prezbiterium znajduje się zakrystia ze skarbczykiem na piętrze, tworzące razem z prezbiterium jedną bryłę. Od frontu dobudowana jest niewielka kruchta.

    Obok kościoła wznosi się wolno stojąca dzwonnica z 1808 r., konstrukcji słupowej, szalowana deskami, z owalnymi otworami pod namiotowym, łamanym dachem.

PODLESIE KOSCIOL

    Wnętrze kościoła posiada pozorne sklepienie kolebkowe. Między nawą a prezbiterium umieszczona jest belka tęczowa, składająca się z dwu esowatych wolut z barokowym XVIII-wiecznym krucyfiksem. Rokokowy ołtarz główny pochodzi z końca XVIII w. Jest trójdzielny, z bramkami, kolumnami i figurami czterech Ewangelistów. Umieszczono w nim obraz św. Idziego z pocz. XVIII wieku, przedstawionego w otoczeniu dwóch aniołów, a w zwień-czeniu - obraz św. Anny Samotrzeć. W lewym ołtarzu bocznym z XVIII w. umieszczono obraz NMP z tajemnicami Różańca Świętego, w sukience drewnianej z XVIII w., zaś w zwieńczeniu - obraz św. Katarzyny z 2. poł. XVIII w. Prawy ołtarz boczny poświęcony został św. Antoniemu. 

    Umieszczono w nim obraz Świętego z Dzieciątkiem, również w sukienkach drewnianych, datuje się go na 1. poł. XVIII w. W zwieńczeniu umieszczono obraz św. Barbary. Wysunięty półkoliście do przodu, wsparty na dwu kolumnach chór muzyczny ma rokokową dekorację. Podobnie rokokowe są chrzcielnica drewniana i ławy kolatorskie.

PODLESIE DZWONNICA

    Z innych zabytków na terenie Podlesia wymienić należy pozostałości średniowiecznego dużego i dobrze zachowanego grodziska stożkowatego, położonego wśród podmokłych łąk na północnym skraju zabudowań wsi, oraz dwór.

    Grodzisko ma kształt kolistego kopca, otoczonego nawodnioną fosą. Z kolei dwór, wielokrotnie przekształcany, ma najstarsze partie z końca XVIII w. (m. in. ganek z dwiema kolumnami toskańskimi).

Edward Wieczorek