Katalog Kościołów Drewnianych - Kaczyce

    Kaczyce są miejscowością położoną około 10 km na płn. od Cieszyna, założoną na początku XIV w. przez rycerza Włodzimierza Kacza. Pierwsza wzmianka o niej pochodzi z 1332 r. Do rodziny Kacza wieś należała aż do początku XVIII w., kiedy to właścicielami została rodzina Spens. Kolejnym właścicielem został hrabia Georg Bees, który prawdopodobnie wzniósł w Kaczycach Górnych zamek rozebrany w latach 1923-1924. Od połowy XIX w. Kaczyce weszły w skład majątku rodziny Larischów, do których należały do 1945 roku. W 1983 r. po sześciu latach budowy Kopalni Węgla Kamiennego "Morcinek" rozpoczęto eksploatację węgla do czasu nagłego, niezbyt uzasadnionego ani technicznie ani ekonomicznie, zamknięcia kopalni w 1997 r.

    W Kaczycach znajduje się drewniany kościół parafialny pw. Podwyższenia Krzyża Świętego, przeniesiony w l. 1971-1972 z niedalekiej Ruptawy (obecnie wchodzącej w skład gminy Jastrzębie Zdrój). Na nowym miejscu został poświęcony 25 czerwca 1972 r., wówczas też zmieniono mu wezwanie (poprzednim patronem był św. Bartłomiej). Od 1 lutego 1976 r. jest kościołem parafialnym, należącym do dekanatu goleszowskiego w diecezji bielsko-żywieckiej.

kaczyce1

    W Ruptawie kościół zbudowano ok. 1620 r., w miejsce świątyni wzmiankowanej w 1447 r. Jest świątynią orientowaną, o konstrukcji zrębowej, posadowioną na podmurowaniu z ociosów kamiennych. Ma zamknięte trójbocznie prezbiterium, a od płn. przylega doń prostokątna zakrystia. Kościelna nawa na planie prostokąta jest szersza od prezbiterium. Ściany nawy zostały wzmocnione lisicami. Od zachodu do korpusu przybudowana jest kwadratowa wieża konstrukcji słupowej, o ścianach silnie zwężających się ku górze. W dolnej części otacza ją podcieniowy daszek okapowy łączący się z sobotami obiegającymi kościół dookoła, od północy i wokół wieży zaszalowanymi. Wieża zwieńczona jest silnie poszerzoną izbicą z baniastym ośmiobocznym hełmem, latarnią i kopułką.

    Ściany nawy powyżej sobót szalowane są deskami, a ściany wieży zabezpieczone gontem. Kościół ma prostokątne okna i drzwi wejściowe oraz siodłowy, gontowy, dwukalenicowy dach.

    Skromne wnętrze kościoła utrzymane jest w duchu barokowym. Ołtarz główny barokowy z poł. XVIII w. W miejscu centralnym obraz św. Ignacego Loyoli, po bokach postacie świętych: z lewej - św. Bartłomieja, z prawej - Jana Nepomucena oraz cztery figury aniołów. Na prawej bocznej ścianie prezbiterium umieszczone jest barokowe tabernakulum. Ołtarze boczne poświęcone są św. Barbarze (prawy) i św. Katarzynie (lewy). Na ścianie nawy obok ołtarza św. Barbary zawieszono płaskorzeźbę św. Barbary przeniesioną z cechowni zlikwidowanej Kopalni Węgla Kamiennego "Morcinek". We wnętrzu umieszczone jest także drewniane epitafium Franciszka Wojtanka (zm. 1813) i XVII-wieczna chrzcielnica. Do zakrystii prowadzą drzwi z obramowaniem, pochodzące z czasów budowy w Ruptawie. Po przeniesieniu kościoła do Kaczyc Jan Krężelok z Istebnej wykonał dla kościoła ludową w stylu Drogę Krzyżową i krucyfiks. Ponadto w kościele znajduje się kopia gotyckiej rzeźby Piety z XV w., wykonana w 1938 r. przez Eugeniusza Janotę. Jej oryginał znajduje się w Muzeum Diecezjalnym w Katowicach.

    Stropy prezbiterium i nawy są płaskie. Na belce tęczowej umieszczone są barokowe rzeźby Chrystusa Ukrzyżowanego i dwóch aniołów. Na stropach i ścianach wykonano w 1974 r. polichromię, autorstwa Jadwigi Smykowskiej z Cieszyna, Adama Romaniuka z Katowic i Grzegorza Zgrai z Gliwic.

Hubert Buchta i Leon Kopernik