Katalog Kościołów Drewnianych - Jankowice Rybnickie

    W położonych na Płaskowyżu Rybnickim na wysokości około 280 m n.p.m. Jankowicach, przy starej drodze z Jankowic do Rybnika, zachował się do dziś ponad 300-letni kościół parafialny pw. Bożego Ciała. Jak wynika z dokumentu znalezionego w kuli blaszanej wieńczącej wieżyczkę, kościół zbudowano w roku 1674 w miejscu poprzedniej kaplicy lub kościółka zrujnowanego w okresie wojny trzydziestoletniej (w 1631 r. lub wg innych źródeł - w 1652 r.). Jego fundatorem był hr. Ferdynand Leopold Oppersdorff (od 1669 r. właściciel państwa rybnickiego), który dzięki staraniom u Wikariusza Generalnego we Wrocławiu otrzymał zezwolenie na jego budowę. Znane jest także imię budowniczego kościoła - cieśli Wojciecha.

    Według legendy kościół zbudowany został w miejscu, w którym uciekający przed husytami ksiądz Walenty zdążył przed swoją śmiercią ukryć w dziupli dębu unoszony z kościoła Najświętszy Sakrament. W miejscu tym miejscowa ludność postawiła najpierw krzyż, potem kaplicę drewnianą wzmiankowaną w 1628 r., wreszcie - obecny kościół.

    Także dla upamiętnienia tego wydarzenia, co roku w miesiącu maju urządzana jest pielgrzymka wiernych z ziemi rybnickiej do tzw. "Studzienki". Jest to grota i kaplica Najświętszej Maryi Panny ze źródłem św. Walentego, usytuowane w lasku obok szybu VI kopalni Jankowice, na pograniczu Jankowic i Marklowic.

    Kościół funkcję parafialnego pełni dopiero od 1897 r. (przedtem wieś należała do parafii Rybnik), a setnej rocznicy ustanowienia parafii poświęcony jest jeden z dzwonów.

    Kościół jest bez wieży, orientowany. Zbudowano go z drewna na zrąb, na podmurowaniu z kamienia na planie krzyża greckiego (w województwie śląskim jest drugim o tym rzucie, obok Boronowa). Ma szerszą nawę z transeptem zamkniętym prosto i węższe prezbiterium, zamknięte trójbocznie. Do prezbiterium od północy przylega zakrystia o szerokości równej szerokości ramienia transeptu. Przy nawie od północy znajduje się przybudówka kryjąca schody na chór muzyczny.

jankowice1

    Na zewnątrz kościół, z wyjątkiem przybudówek, otaczają kryte gontem otwarte soboty, wsparte na słupach. Ściany ponad sobotami oszalowane są deskami. Okna zamknięte zostały łukiem segmentowym.

    Kościół posiada gontowe, dwuspadowe dachy; nad nawą wyższy z naczółkiem od strony zachodniej. To, podobnie jak plan krzyża greckiego, wyróżnia go spośród drewnianych sakralnych budowli województwa śląskiego.

    Na dachu umieszczona jest wieloboczna wieżyczka na sygnaturkę z latarnią zwieńczoną hełmem o kształcie dzwonu opartego na wieloboku.

    Wnętrze kościoła nie jest jednolite stylistycznie. Prezbiterium nakryte jest stropem pozornym, kolebkowym, natomiast nawa i transept - stropem płaskim. Kościelne ołtarze z obrazami są neobarokowe. W ołtarzu głównym znajduje się obraz przedstawiający "Ostatnią Wieczerzę" (pocz. XIX w.) oraz w zwieńczeniu "Wniebowstąpienie" (XVII w.). W lewym (płn.) ołtarzu bocznym umieszczony jest obraz przedstawiający Matkę Boską Różańcową (XVII w.), w prawym ołtarzu - obraz Najświętszego Serca Pana Jezusa.

    Kościół nie posiada ambony. Chór muzyczny z wybrzuszeniem, wsparty jest na czterech profilowanych słupach. Na nim znajdują się zabytkowe, barokowe organy pochodzące z 1700 r. Portale prowadzące do wnętrza są zamknięte łukiem, tzw. "oślim grzbietem". Ściany wnętrza zatraciły swój pierwotny charakter na skutek wprowadzenia współczesnej boazerii z desek, zakrywających oryginalny zrąb.

Wokół kościoła zachował się starodrzew oraz pozostałość dawnego cmentarza z nagrobkami z końca XIX w.

    Obok kościoła ustawiono trzy małe dzwonnice zabezpieczające nowe dzwony z 1997 r., ufundowane w 100. rocznicę ustanowienia parafii. Na środkowej dzwonnicy znajduje się tablica poświęcona śp. hrabiemu Ferdynandowi Leopoldowi von Oppersdorffowi (1628-1677), ufundowana przez parafian i odsłonięta w dniu 19 lutego 2001 r. - w rocznicę jego urodzin. Powyżej tej tablicy znajduje się płaskorzeźba przedstawiająca scenę chowania przez ks. Walentego w dziupli drzewa Przenajświętszego Sakramentu. Na sąsiednich dzwonnicach również umieszczono płaskorzeźby, w tym przedstawiająca grotę przy "Studzience".

Teren kościoła otacza płot z ceglanymi słupami, krytymi betonowymi daszkami. Obok znajduje się parking.

Hubert Buchta i Leon Kopernik