Katalog Kościołów Drewnianych - Istebna Kubalonka

    "Stoisz przed świątynią, którą w Przyszowicach na Śląsku wznieśli ku chwale Krzyża Świętego nasi praojcowie w Roku Pańskim 1779, za panowania ostatniego króla polskiego Stanisława Augusta. Przeniesiony w 1957-1958, by służył jako miejsce spotkania ludzi z Bogiem i dla podziwiania umiejętności ludzkich rąk w wiekach minionych...."

    Powyższy cytat jest początkowym fragmentem informacji, którą można przeczytać w kościele parafialnym p.w. Świętego Krzyża, usytuowanym poniżej przełęczy Kubalonka, po prawej stronie drogi sprowadzającej z przełęczy do Istebnej, tuż za Dziecięcym Sanatorium Chorób Płucnych w Istebnej. Schowany między drzewami jest prawie niewidoczny, zwłaszcza latem. Prowadzą do niego - od drogi - dość strome schody kamienne.
W Przyszowicach - do czasu przeniesienia - stał na uboczu, w zachodniej części wsi przy drodze do Bojkowa. Na nowym miejscu do 1967 r. był wyłącznie obiektem o charakterze muzealnym, w którym raz w roku, dnia 14 września, odprawiana była msza święta. Parafię erygowano 14 września 1983 r. Wcześniej kościół należał do parafii w Istebnej, a w 1971 r. ustanowiono przy nim rektorat.

    Kościół jest bezwieżowy, konstrukcji zrębowej na podmurowaniu kamiennym, zwrócony prezbiterium w stronę północnego wschodu.. Nawa zbudowana została na rzucie zbliżonym do kwadratu, szersza od niższego prezbiterium zamkniętego trójbocznie, do którego od północnego zachodu dobudowano zakrystię z wejściem od kościoła. Korpus świątyni jest otoczony dookoła wydatnym zadaszeniem-okapem, od frontu przechodzącym w dach pulpitowy, tworzącym wraz z ogrodzeniem i ścianą kościoła jak gdyby przedsionek, osłaniający ścianę i wiernych przed deszczem. Powyżej okapu ściany zabezpieczone zostały gontem.
Od północnego wschodu znajdują się okna: dwa mniejsze w prezbiterium, dwa większe w nawie, zamknięte łukiem. W południowo-wschodniej ścianie nawy znajduje się boczne wejście (nieczynne), obok niego po prawej przylegający do ściany drewniany słupek podtrzymujący niegdyś kropielnicę.

    Kościół posiada dwukalenicowy, dwuspadowy dach, kryty gontem, nad prezbiterium opadający nad zakrystię. Nad nawą umieszczona jest czworoboczna wieżyczka na sygnaturkę z cebulastym hełmem i latarnią, także kryta gontem.
Z pierwotnego wyposażenia w kościele pozostały ambona, barokowy ołtarz, dwie figury z tęczy oraz ławki. Wnętrze uzupełniono rzeźbami ze zbiorów sztuki ludowej z Muzeum w Bytomiu, Chorzowie, Gliwicach, Bielsku-Białej i Cieszynie.
Mistrzowskiej roboty barokowy ołtarz główny pochodzi z 1779 r. Znajduje się w nim obraz Ukrzyżowania oraz rzeźby Boga Ojca i Dwu Niewiast. Ołtarz uzupełniają barokowe putta. W kościele nie ma ołtarzy bocznych. Wczesnobarokowa kościelna ambona pochodzi z 1697 r. i jest fundacją Jerzego Widery. Są na niej płaskorzeźby czterech Ewangelistów na korpusie oraz namalowane na parapecie schodów półpostacie św. Augustyna i św. Hieronima. Wyposażenie wnętrza uzupełniają rzeźby św. Zofii z córkami (jest to zarazem personifikacja Bożej Mądrości z Wiarą, Nadzieją i Miłością), pochodzące prawdopodobnie z XVI/XVII wieku oraz rzeźby Chrystusa Frasobliwego, św. Augustyna, Kapłana Komunikującego i św. Jana Kantego - z około 1939 r.

istebna clip image002

    Prezbiterium i nawa są kryte stropem, zakrystia zaś - pozornym sklepieniem. Chór muzyczny wsparty jest na czterech słupach. Ławki kościelne pochodzą z tego samego okresu co ambona - z końca XVII w.
Na zewnątrz, po lewej stronie wejścia do kościoła, znajduje się ludowy krucyfiks. Kościół otoczony jest ogrodzeniem z desek z przydaszkiem, zbudowanym na rzucie owalu, od frontu połączonym z dachem.
Lokalizacja tego kościoła przeniesionego z nizin na stromy stok górski jest przykładem niezbyt właściwego wyboru miejsca do przenosin, ale być może była to dla tego obiektu jedyna szansa na przetrwanie. Ileż to bowiem drewnianych kościołów nie dotrwało...

    "Uszanuj to miejsce godnym zachowaniem. Niech Bóg darzy pokojem wszystkich tu przebywających."

Hubert Buchta i Leon Kopernik