Katalog Kościołów Drewnianych - Cieszowa

    Cieszowa jest miejscowością położoną około 4 km na północ od Koszęcina. Pierwsza wzmianka o niej pojawiła się w księgach diecezjalnych w 1300 roku.
W 1751 r. zbudowano kościół drewniany p.w. Św. Marcina Biskupa z Tours, będący filią kościoła parafialnego w Sadowie (około 8 km). Zastąpił on prawdopodobnie kaplicę wzmiankowaną w 1679 r. pod tym samym wezwaniem. Wcześniej, bo w 1598 r., kościół wznieśli protestanci. O jego dalszych losach brak informacji.

    Jako filia parafii sadowskiej kościół funkcjonował do 1960 r. Potem duszpasterzował tu rektor, a 25 maja 1980 r. przy kościele erygowana została parafia.

    Kościół cieszowski jest orientowany, o konstrukcji zrębowej. Ma krótkie prezbiterium zamknięte trójbocznie, do którego od północy dobudowana jest prostokątna zakrystia z lożą kolatorską na piętrze. W narożniku między nawą a zakrystią umieszczono oszalowane schody prowadzące do loży kolatorskiej dostępnej tylko z zewnątrz kościoła.

    Nawa kościoła jest szersza, prostokątna, a ściany korpusu obiegają wokoło otwarte gontowe soboty wsparte na zdobionych słupach, w północno-wschodniej części podwyższone. Ściany ponad sobotami zabezpieczone są gontem, częściowo deskami. Pod okapem dachu widoczny umieszczony jest fryz z ozdobnie wyrzynanych desek. Okna kościoła zamknięte są półkoliście w prostokątnych obramieniach.

CIESZOWA

    Nad kościołem rozciąga się dach siodłowy, jednokalenicowy, gontowy, od północy o złagodzonym spadku, przechodzący na przybudówkę z zakrystią i lożą kolatorską. Na dachu umieszczona jest ośmioboczna wieżyczka na sygnaturkę z latarnią zakończoną banią, gontowa.

    Do nawy od zachodu dobudowana jest kwadratowa wieża konstrukcji słupowej o ścianach pionowych, szalowanych deskami. W jej ścianach umieszczono po jednym okienku o ozdobnym wykroju. Wieżę kryje ośmioboczny hełm barokowy, cebulasty z latarnią, pokryty gontem.

    Wnętrze kościoła jest niejednolite stylowo. Prezbiterium i nawa nakryte są płaskim stropem z fasetą1, poniżej której umieszczono fryz z ozdobnie wyrzynanych desek. W zakrystii i loży kolatorskiej stropy są belkowane, fazowane. Loża otwarta jest do prezbiterium prostokątnym przepruciem, ujętym od góry do dołu w obramowanie z ozdobnie wyrzynanych desek. Jej parapet posiada bogate oprofilowanie. W nawie od zachodu umieszczone są odrzwia o wykroju zamkniętym łukiem spłaszczonym, w nich drzwi klepkowe.

    Ołtarz główny jest neogotycki, w nim umieszczono centralnie obraz patrona kościoła - św. Marcina oraz rzeźby świętych Jana Nepomucena i Walentego.

CIESZOWA 2

 

    Rzeźby są barokowe z XVIII wieku. Dwa ołtarze boczne pochodzą z połowy XVIII wieku i posiadają bogatą dekorację snycerską w stylu regencji. W zwieńczeniach umieszczone są kartusze ze złożonymi herbami oraz główki puttów. W prawym ołtarzu znajduje się barokowy obraz zatytułowany "Wizja św. Antoniego", natomiast w lewym - barokowy obraz przedstawiający Świętą Rodzinę.

    Ambona barokowa pochodzi z połowy XVIII wieku i posiada dekorację w stylu regencji. Na zaplecku umieszczony jest owalny obraz poświęcony Trójcy Świętej.

    Kościelny chór muzyczny wsparty jest na czterech profilowanych, ozdobnie wyrzynanych słupach. W środkowej części chór posiada półkolisty parapet, rozczłonkowany dekoracją z płycin, a w dolnej części ozdobiony wyrzynaną deską. Organy pochodzące z XVIII wieku posiadają także dekorację w stylu regencji.

    Pod nawą znajduje się krypta, w której spoczywają szczątki rodzin właścicieli Cieszowej: Cieszowskich, Wojskich, Larysów, Kosembrów, Stanęckich, Łyszkiewiczów, Rosickich, Jarockich, Strzemińskich, Strachwitzów i Bujakowskich.

    Kościół otacza stary cmentarz, porośnięty wiekowymi lipami i dębami. Otacza go ogrodzenie z desek, w którym znajduje się od strony północno-zachodniej bramka drewniana z mieczowaniami i zadaszeniem gontowym, Nad jej wejściem data: 1779.

Hubert Buchta i Leon Kopernik

  1. faseta  to ukośnie ścięta krawędź  naroża,  wklęsły, zaokrąglony narożnik między ścianami a sufitem bądź pomiędzy samymi ścianami.