Ojcowie Franciszkanie w Tychach

    Tychy to ruchliwe, nietypowe - a przez to ciekawe - miasto pod patronatem św. Krzysztofa, liczące obecnie 130 tys. mieszkańców. Posiada dużą ilość terenów zielonych, ścieżek rowerowych i szlaków turystycznych, wiele ciekawych rozwiązań architektonicznych i komunikacyjnych, co czyni z niego atrakcyjne miejsce do życia.

    W tym wielkim mieście o powierzchni 82 km2, na granicy osiedla „O" i „P" wyrasta ciekawy budynek. Kiedyś przechodzący tędy młodzi ludzie stwierdzili: „Oni powariowali, zaś budują kościół". Mieli rację, bo w tym miejscu, obok tajemniczej kapliczki z figurą Matki Boskiej z Dzieciątkiem, powstaje nietypowa świątynia. Nietypowa, bo kamienna, nawiązująca do bazyliki w Asyżu. Świątynia jakby żywcem przeniesiona ze średniowiecza, pełna symboliki i tajemnic.

    Tyski kościół nie jest repliką bazyliki św. Franciszka w Asyżu, ale czymś więcej. Budowany na rzucie krzyża podkreśla stygmatyzm św. Franciszka i jego umiłowanie Drogi Krzyżowej. Kopie budowli asyskich są tu tylko dwie: kaplica Matki Boskiej Anielskiej z Porcjunkuli i kaplica grobu św. Franciszka.

    Franciszkanie z katowickich Panewnik przybyli do Tychów w 1995 r., organizując parafię św. Franciszka i Klary, która rozpoczęła działalność duszpasterską w Boże Narodzenie tegoż roku. Zakonnikom przekazano niewykończony budynek, przeznaczony pierwotnie na Dom Harcerza, mieszczący się przy ul. Paprocańskiej 90. Ze względu na ograniczoną ilość miejsca, a także nie sakralny charakter budynku, podjęto decyzję o budowie kościoła na pobliskiej działce, podarowanej przez Grzegorza Czardybona. W maju 1999 r. metropolita katowicki ks. arcybiskup Damian Zimoń wyraził zgodę na budowę kościoła przy rozwidleniu ul. Przemysłowej i Paprocańskiej. Prace przygotowawcze rozpoczęto jesienią 1999 r., a projektantem kościoła i klasztoru został znany architekt Stanisław Niemczyk, mieszkaniec parafii. Jest on projektantem kilku interesujących kościołów, m.in. tyskiego Świętego Ducha, czechowickiego Jezusa Chrystusa Odkupiciela, krakowskiego Kościoła Miłosierdzia Bożego, o których historyk sztuki Jerzy S. Majewski napisał: „to bodaj trzy najciekawsze architektonicznie kościoły rzymskokatolickie, zrealizowane w Polsce w ostatnim dziesięcioleciu". Odpowiedzialność za budowę kościoła i klasztoru zgromadzenie zakonne powierzyło ojcu Wawrzyńcowi Jaworskiemu.

    15 czerwca 1999 r. w czasie krótkiego pobytu w Gliwicach kamień węgielny poświęcił papież Jan Paweł II. W tym samym roku w czasie świąt Bożego Narodzenia, na fundamentach budowanego kościoła powstaje pierwsza żywa szopka, która w następnych latach rozrasta się coraz bardziej. W 2007 r. przerwano stawianie szopki ze względu na trudności techniczne postępującej budowy. W tym miejscu warto wspomnieć, że inicjatorem stawiania żłobka betlejemskiego, szopki, „betlyjki" (jak kto woli) był sam św. Franciszek, który zorganizował takowy w grocie skalnej w Greccio w 1223 r.

tychy 1

    Jak już wspomniano, tyski kościół budowany jest z kamienia (dolomitu, wydobywanego w Libiążu). Jego bryła oparta jest na rzucie krzyża św. Franciszka, a świątynia składa się z kościoła dolnego i górnego. Charakterystyczną cechą budowli będzie pięć wież, nawiązujących do pięciu ran (stygmatów) Świętego. Cztery będą miały po 40 m, najwyższa - 70 m. Na jej tle będzie prezbiterium i tabernakulum. Sufit górnego kościoła będzie przedstawiał Niebo z wizerunkami świętych i malowidłem św. Serafina, przedstawiającym scenę nadania stygmatów św. Franciszkowi. Na osi górnego kościoła, naprzeciw ołtarza , przy wejściu będzie ośmiokątna, wolno stojąca kaplica chrzcielna, nakryta ukośnym daszkiem.

tychy 2    Franciszkańska świątynia pełna jest symboli - nic tu nie jest przypadkowe. W dolnej części kościoła wybudowano kaplicę, która jest wierną kopią kaplicy MB Anielskiej w Asyżu, tzw. Porcjunkuli, która była kolebką życia franciszkańskiego. Słowo Porcjunkula pochodzi od włoskiego piccola porzione, czyli „mała cząstka", początkowo bowiem ten mały kościółek otoczony był cząstką lasu należącego do benedyktynów. Tyska Porcjunkula otoczona jest murami świątyni. Był to pierwszy budynek, jaki pojawił się na placu budowy. Kaplica jest prawie wierną kopią włoskiego oryginału. Ma łukowo zamknięte wejście, beczkowate sklepienie i symetrycznie dwuspadowy dach. Tyska kopia różni się od oryginału jedynie brakiem polichromii nad wejściem, zastąpionej łukowatą szczeliną innym rozmieszczeniem okien i możliwością wyjścia bezpośrednio na zewnątrz kościoła.

    Następnie wykonano kaplicę grobu św. Franciszka - również kopię budowli asyskiej, zmniejszoną proporcjonalnie ze względu na niedostatek. Za kaplicą grobu św. Franciszka znajduje się krypta, przeznaczona dla sakramentu pokuty, oraz kaplica Miłosierdzia Bożego. Do niej 18 sierpnia 2002 r. Ojciec Święty Jan Paweł II poświęcił na krakowskich Błoniach kamień węgielny. 23 września 2004 r. wprowadzono do niej relikwie św. O. Pio, a 31 października tegoż roku - relikwie św. Klary z Asyżu.

    Oba kościoły - górny i dolny - połączone będą strumieniami światła, jakie spływać mają ze stóp i rąk św. Serafina. Te wiązki światła przechodzić będą przez otwory posadzki do kościoła dolnego w miejscach ran ukrzyżowanego Chrystusa, przedstawionego na suficie.

    W dolnym kościele ma się znaleźć Droga Krzyżowa o charakterze jerozolimskim. Poszczególne stacje mają być rozmieszczone w ten sposób, by całość tworzyła obejście wokół pomieszczenia. Specyficzna lokalizacja Drogi Krzyżowej w miejscu z założenia ciemniejszym, ułatwi głębsze przeżywanie nabożeństwa oraz doda mu mistycyzmu.

    W 2010 r. powstało w kościele kolumbarium, mające zastąpić tradycyjny cmentarz parafialny, na który w parafii brak miejsca. Przeznaczone ono jest na ok. 600 urn.

    W bieżącym roku podniesiono dwie wieże o kolejne 7 m (do pełnej wysokości brak im 10 m).

    Z Asyżu sprowadzono partię różowego dolomitu, z którego zostanie wykonanych 12 zacheuszek - miejsc w murach świątyni, które zostaną namaszczone olejami świętymi w czasie konsekracji kościoła. Zacheuszki, wykonane z włoskiego dolomitu, będą - poza sakralną symboliką - materialnym łącznikiem z ziemią św. Franciszka.

    Kościół św. Franciszka i św. Klary w Tychach-Paprocanach będzie niezwykły. Będzie wyróżniał się na tle szarego betonowego miasta, ale będzie także odmienny od innych świątyń budowanych współcześnie. Tym, co przyciągnie do nowej świątyni, będzie nie tylko forma architektoniczna (wysokie wieże będą miejscami widokowymi), ale przede wszystkim serdeczność franciszkanów i bożonarodzeniowa żywa szopka.

    Świątynia będzie miejscem, w którym powinno się zapomnieć o upływie czasu, problemach współczesności, a kamienne mury i nastrój jej wnętrza mają skłonić do zadumy nad własnym losem i sensem życia.

    Św. Franciszek w swoim Testamencie napisał: „Pan objawił mi, abyśmy używali pozdrowienia: Niech Pan obdarzy cię pokojem".

Ryszard Szner

PROBOSZCZOWIE PARAFII

1995-1998 O. Bernardyn Bednorz

1998-2001 O. Hadrian Beck

2001 - nadal O. Emil Pacławski

KALENDARIUM PLACÓWKI FRANCISZKAŃSKIEJ W TYCHACH

17.12.1991 - prośba O. Prowincjała Damiana Szojdy do ks. arcybiskupa Damiana Zimonia o możliwość prowadzenia pracy duszpasterskiej w Tychach. Zgoda ks. Arcybiskupa na utworzenie nowej placówki i podjęcie pracy duszpasterskiej.

20.02.1992 - pismo ks. Engelberta Romoli (dziekana, posiadającego upoważnienie ks. Arcybiskupa do oficjalnego występowania w sprawie nowej placówki) do prezydenta Tychów Franciszka Kotulskiego w sprawie zezwolenia na budowę kościoła i klasztoru

13.10.1993 - list prezydenta Tychów do O. Prowincjała Damiana Szojdy w sprawie lokalizacji kościoła i klasztoru w tzw. Domu Harcerza przy ul. Paprocańskiej 90. Zarząd Miasta wyraża zgodę na obecność franciszkanów w Tychach.

25.08.1995 - pismo ks. Arcybiskupa zalecające zorganizowanie parafii, wytyczenie jej granic i utworzenie punktu sakralnego. Od „Pasterki" rozpoczęto regularne odprawianie Mszy Św.

23.04.1996 - poświęcenie tymczasowej kaplicy.

7.05.1999 - spotkanie Zarządu prowincji z ks. Arcybiskupem w sprawie zmiany miejsca budowy kościoła i klasztoru; mianowanie budowniczym O. Wawrzyńca Jaworskiego.

4.10.1999 - poświęcenie placu budowy nowego kościoła przez ks. biskupa Stefana Cichego.

25.12.1999 - pierwsza żywa szopka na placu budowy kościoła.

12.02.2003 - modlitewne spotkanie żydowsko-chrześcijańskie z udziałem ambasadora Izraela w Polsce prof. Szewacha Weissa.

8.10.2003 - wizyta prezydenta miasta Asyż Giorgio Bartoliniego.

23.09.2004 - uroczyste wprowadzenie relikwii św. O. Pio przez O. Gustawa Tyburczy, kapucyna ze Stalowej Woli, a 31.10. - wprowadzenie relikwii św. Klary z Asyżu przez ministra prowincjalnego O. Ezdrasza Biesoka.

15.01.2005 - warsztaty tańca żydowskiego i izraelskiego z okazji VIII ogólnopolskiego Dnia Judaizmu.

2010 - budowa kolumbarium na 120 kwater po 5 urn.

2011 - dalsza budowa wież, prace wykańczające i zabezpieczające we wnętrzu kościoła i klasztoru.