Katalog Kościołów Drewnianych - Rybnik - Ligocka Kuźnia
Dzisiejsza dzielnica Rybnika Ligocka Kuźnia, stanowiła niegdyś część wsi Ligota, będącej do XVIII w. typową osadą rolniczą. Z uwagi na występujące w okolicy liczne złoża rudy, w 1740 r. Franciszek Karol Węgierski założył na gruntach Ligoty pierwsze urządzenia hutnicze, a miejsce to nazwano Ligocką Kuźnią. Początkowo do wytopu żelaza służyły dwa piece fryszerskie, a w l. 1821-1822 wybudowano nowoczesną hutę, z młotami napędzanymi przez wodę z rzeki Ruda, której koryto zostało przesunięte specjalnie do tego celu. Pod koniec XIX w. w wyniku silnej konkurencji działalność huty stała się nieopłacalna i została ona zamknięta, a jej pozostałości zostały wyburzone w czasie II wojny światowej przez Niemców.
Miejscowość przez lata należała do parafii Boguszowice, pomimo oddalenia o prawie 6,5 km od swego kościoła parafialnego. Po II wojnie światowej mieszkańcy podjęli więc starania o budowę własnej świątyni, co spotkało się z odmową władz. Sytuacja zmieniła się w latach 70-tych XX w. Kiedy w Boguszowicach zaczęto budować trzeci kościół proboszcz boguszowicki Edward Tobola wystąpił w 1973 r. z propozycją przeniesienia niszczejącego drewnianego, zabytkowego kościółka pod wezwaniem św. Wawrzyńca do Ligockiej Kuźni. Kościół ten do 1975 r. pełnił funkcję kościoła filialnego, a msze odprawiano tylko w niedziele. Zabytek podupadał, kościół nie był ogrzewany, co doprowadziło do znacznego zniszczenia niektórych malowideł i ołtarzy.
W 1974 r. ks. bp Herbert Bednorz powierzył wikariuszowi ks. Henrykowi Kusiowi organizację pracy duszpasterskiej w Ligockiej Kuźni i zadanie przeniesienia kościoła. Uzyskano na to zgodę i przystąpiono do prac, którymi kierował Czesław Mura. Pierwsze Msze św. były odprawiane w kaplicy przy ul. Partyzantów, a od 1975 r. - w przeniesionym z Boguszowic - kościele drewnianym, poświęconym 14 grudnia 1975 r. Ks. Henryk Kuś dekretem biskupa ordynariusza Herberta Bednorza mianowany został 29 kwietnia 1977 r. pierwszym proboszczem nowej parafii po trzech latach sprawowania funkcji kuratusa. Niestety w 1991 r. został zamordowany na probostwie przez niewiadomego sprawcę (w 53 roku życia i 30 roku kapłaństwa). Jego grób znajduje się z prawej strony wieży.
Po przeniesieniu kościoła ks. Henryk Kuś zatroszczył się nie tylko o odnowienie całej świątyni (prace konserwatorskie trwały ponad rok) i stworzenie obejścia kościoła, ale wybudował także probostwo i cmentarz parafialny.
Zabytkowy kościół drewniany św. Wawrzyńca został zrekonstruowany nieopodal drogi prowadzącej z Rybnika do Żor. Oryginalny ten obiekt wyróżnia się wśród innych w archidiecezji i województwie śląskim rzutem na planie krzyża greckiego (wszystkie ramiona są równe), co stanowi rzadkość wśród świątyń w ogóle, a drewnianych w szczególności. W tym rejonie był to w zasadzie drugi kościół, do budowy którego wykorzystano rzut krzyża greckiego, bowiem w niedalekich Jankowicach wzniesiono świątynię wcześniej (ok. 1670 r.) na planie bardzo zbliżonym do krzyża greckiego.
Kościół zbudowany został w 1717 r. przez rudzkich cystersów, a jego wykonawcą był cieśla Jakub Sedlaczek z Gliwic. Kościół zastąpił wcześniejszy obiekt, wzmiankowany już w 1355 r. Pierwotnie stał na podmurówce kamiennej, a po przenosinach stoi na wysokim podpiwniczeniu z pomieszczeniami katechetycznymi.
Świątynia jest orientowana, konstrukcji zrębowej o trzech ramionach (prezbiterium i transeptu) zakończonych trójbocznie. Przy południowym ramieniu transeptu od zachodniej strony dobudowano babiniec, a od wschodu - w narożniku pomiędzy prezbiterium a ramieniem transeptu - kwadratową zakrystię. Od zachodu do nawy przylega wieża konstrukcji słupowej na planie kwadratu, o lekko pochyłych ścianach szalowanych deskami, pochodząca z 1830 r. Ma ona barokową formę, nakryta jest gontowym dachem czterospadowym, z czworokątną latarnią i cebulastym krytym blachą hełmem. Wieżę poprzedza kruchta, przez którą prowadzi główne wejście do świątyni po betonowych schodach niezbyt harmonizujących z resztą kościoła.
Korpus kościoła nakryty jest dachami dwuspadowymi, o kalenicach nawy i prezbiterium oraz transeptu równej wysokości. W miejscu połączenia (przecięcia) kalenic osadzona jest barokowa wieżyczka na sygnaturkę z cebulastym gontowym hełmem osadzonym na latarni. Dachy nad zakrystią i babińcem są czterospadowe. Wszystkie dachy są kryte gontem. Kościół nie posiada sobót. Ściany kościoła zabezpiecza oszalowanie z desek. Okna oświetlające wnętrze są zamknięte półkoliście.
Wnętrze nakryte jest pozornym sklepieniem kolebkowym. Ściany szalowane są deskami zabezpieczonymi bezbarwnym lakierem. Kościół kryje bardzo cenne - choć niejednolite w stylu - wyposażenie, m.in., zabytkowe ołtarze z XVII i XVIII wieku, barokowe obrazy, cenną rzeźbę rokokową św. Jana Nepomucena czy krucyfiks późnobarokowy.
W rokokowym ołtarzu głównym z barokowym tabernakulum umieszczono rzeźby dwóch aniołów i obrazy przedstawiające św. Marcina z żebrakiem (w zwieńczeniu) oraz Męczeństwo św. Wawrzyńca (w miejscu centralnym). Obraz centralny, stanowiący najcenniejsze dzieło w świątyni, pochodzi z 1685 r. i sygnowany jest przez najwybitniejszego malarza śląskiego baroku Michaela Leopolda Willmanna.5 Do kościoła w Boguszowicach został przeniesiony w 1810 r. wraz z częścią wyposażenia z Rud, bowiem wówczas kościół boguszowicki należał do klasztoru cystersów w Rudach. Obraz ten - wg niektórych źródeł - w XVIII w. był powiększany, a w 1961 r. restaurowany przez konserwatora Ryszarda Krzemińskiego.
Lewy ołtarz boczny (Maryjny) jest późnorenesansowy z połowy XVII w. - z rzeźbami św. Heleny i św. Jadwigi Śląskiej, aniołów i drewnianą płaskorzeźbą św. Marcina (w zwieńczeniu). W centralnym miejscu znajduje się obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem, w złotej sukience z późniejszego okresu, pochodzący z 1608 r., malowany na lipowej desce przez nieznanego artystę. Na szczycie ołtarza umieszczono rzeźbę anioła.
Ołtarz prawy (Krzyża) późnorenesansowy pochodzi z 1677 r. W jego centralnej części jest obraz ze sceną Ukrzyżowania, natomiast w zwieńczeniu jest prostokątna nastawa z owalnym obrazem przedstawiającym Głowę Chrystusa. Wystrój ołtarza uzupełniają rzeźby św. Stanisława biskupa i św. Wojciecha z XVII w.
Chrzcielnica pochodzi z połowy XIX wieku, ambona barokowo-klasycystyczna z przełomu XVIII i XIX wieku. Ruchome wyposażenie kościoła uzupełniają wspomniane już barokowe obrazy, rokokowa rzeźba św. Jana Nepomucena, krucyfiks późnobarokowy oraz obraz Matki Boskiej z Guadalupe w Meksyku. Na Boże Narodzenie budowana jest ruchoma szopka, która składa się z trzynastu naturalnej wielkości figur ubranych w stroje szyte przez parafianki.
Obok kościoła wzniesiono współczesną, wolno stojącą dzwonnicę konstrukcji stalowej, nakrytą dachem gontowym. W dzwonnicy umieszczono trzy dzwony poświęcone: św. Mikołajowi (mały), papieżowi Janowi Pawłowi II (średni) i Matce Boskiej (największy).
Z prawej strony wieży znajduje się wspomniany już grób pierwszego proboszcza parafii ks. Henryka Kusia, a za prezbiterium w otoczeniu iglaków jest stary grób rodziny Fröhlichów.
Teren kościelny ogrodzony jest drewnianym parkanem, z dwoma zadaszonymi bramami, przy którym rosną wysokie drzewa iglaste. Wokół świątyni rozciąga się ładnie urządzony zieleniec z różnymi gatunkami roślin oraz z dużą fontanną naprzeciwko głównego wejścia, z kapliczką w kształcie groty, dwiema innymi kapliczkami, latarniami i alejkami. Ponadto znajdują się tu także inne pomniki nagrobne z początku XX w.
Co roku w ostatnią sobotę lipca w Ligockiej Kuźni odbywa się „Wawrzyńcowy festyn". Ciekawostką jest istnienie przy parafii baseballowego klubu sportowego Laura (od łacińskiego Laurentus - Wawrzyniec) osiągający sukcesy na skalę krajową (wicemistrz Polski w 2006 roku).
Leon Kopernik