Katalog Kościołów Drewnianych - Jastrzębie Zdrój

    Na niewysokim wzgórzu wśród zabudowań osiedla mieszkaniowego "Przyjaźń" w dzielnicy Jastrzębia Zdroju - Jastrzębiu Dolnym, w pobliżu byłej Kopalni Węgla Kamiennego "Jastrzębie", odtworzono dawny kościół parafialny z Jedłownika (obecnie dzielnica Wodzisławia Śląskiego) pw. św. Barbary. Drugim patronem kościoła jest św. Józef, dotychczasowy patron kaplicy przebudowanej na probostwo. Kościół pochodzi prawdopodobnie z 1. poł. XVII w., o czym świadczyłaby data 1647 umieszczona nad drzwiami wejściowymi. W l. 1886-1888 był gruntownie odrestaurowany i przebudowany, przez co zatracił swój pierwotny charakter. Po zbudowaniu w Jedłowniku w 1952 r. nowego murowanego kościoła, stara drewniana świątynia została opuszczona i zaniedbana.

    W tym samym czasie zaczęło rozrastać się Jastrzębie, wybudowano osiedle mieszkaniowe przy ul. Połomskiej, którego mieszkańcy nie mieli kościoła i na nabożeństwa musieli udawać się do Zdroju do kościoła Najświętszego Serca Pana Jezusa. W lutym 1969 r. proboszcz Anzelm Skrobel rozpoczął batalie o budowę nowego kościoła na os. Przyjaźń. Ponieważ władze nie wyrażały zgody na budowę, ucieknięto się do podstępu. Właściciele 2-ha gospodarstwa na terenie os. Przyjaźń, państwo Szotkowie, wystąpili o zgodę na budowę pomieszczenia inwentarskiego, które w zamyśle miało być przeznaczone na kaplicę. Po 100 dniach, 14 listopada 1971 r. nastąpiło poświęcenie budynku kaplicy, w którym zaczęły się odbywać nabożeństwa i nauka religii. Władze zastosowały wobec budowniczych różnego rodzaju represje. Na Zofię Szotek nałożono zawrotną na owe czasy karę grzywny 126 tys. zł, a kaplicę nakazano rozebrać. Miało miejsce kilka prób jej podpalenia. Władze, widząc zdecydowany opór parafian, zaproponowały zburzenie kaplicy i przeniesienie na jej miejsce nieczynnego, zabytkowego kościoła z Jedłownika. Kaplicy nie rozebrano (dziś w tym miejscu znajduje się plebania), natomiast przeniesiono w jej sąsiedztwo rozebrany kościół z Jedłownika, który biskup ordynariusz katowicki Herbert Bednorz poświęcił na nowym miejscu 3 grudnia 1974 r.

    Kościół ma konstrukcję zrębową, oszalowaną deskami, posadowioną na wysokim betonowym cokole, w którym mieszczą się piwnice. Spowodowało to konieczność dobudowania schodów, podestów i balustrad, przydających kościołowi wygląd odbiegający od pierwowzoru w Jedłowniku. Krótkie, zamknięte trójbocznie prezbiterium, skierowane jest na północ. Przy nim od zachodu dostawiona jest prostokątna przybudówka mieszcząca zakrystię oraz - na piętrze nad nią - dawną lożę kolatorską, otwartą prostokątnym przepruciem ściany do prezbiterium. Przy zakrystii dobudowany jest niewielki przedsionek konstrukcji słupowej. Szersza od prezbiterium nawa powstała na rzucie wydłużonego prostokąta z kruchtą od wschodu.

jastrzebie1

    Do nawy od północy przylega wieża konstrukcji słupowej, zwężająca się ku górze, z nadwieszoną szalowaną izbicą, krytą czterospadowym, gontowym dachem namiotowym. Otwory okienne w wieży zabezpieczone są półokrągłymi daszkami gontowymi. Do wieży dostawiona jest otwarta kruchta przykryta daszkiem dwuspadowym. Kościół ma prostokątne okna. W okienku zakrystii umieszczona jest kuta krata z zadziorami. Uwagę zwracają rzadko spotykane okna w wieży, pochodzące z lat 1886-1888. Nad świątynią wznosi się jednokalenicowy dach: dwuspadowy, gontowy, z profilowanym gzymsem pod okapem. Przybudówkę od zachodu, nakrywa dach trójspadowy. Nad nawą umieszczona jest czworoboczna wieżyczka na sygnaturkę, posiadająca niegdyś otwartą latarnię z podwójnych arkadek, nakrytych czterospadowym daszkiem.

    Wnętrze kościoła, mimo przeniesienia w nowe miejsce, zachowało swój - wprawdzie niejednolity, ale w przeważającej części - barokowy wystrój. Nawa i prezbiterium przykryte są pozornymi sklepieniami kolebkowymi, wzmocnionymi poprzecznymi podciągami. W tęczy o łuku półkolistym umieszczono belki z barokowymi rzeźbami Chrystusa Ukrzyżowanego, matki Boskiej i św. Jana Ewangelisty (scena "Pod Krzyżem"). Dawniej znajdowały się tam również figury św. Ignacego Loyoli i św. Jana Nepomucena. W czasie przebudowy w 1888 r. nawę powiększono o przestrzeń pod wieżą poprzez wycięcie znacznej części ściany oddzielającej nawę od wieży. Chór muzyczny, wsparty na sześciu słupach, również przechodzi w przestrzeń podwieżową.

    Z trzech dawnych ołtarzy do dziś zachował się tylko barokowy ołtarz główny, zniekształcony w czasie dziewiętnastowiecznej przebudowy. W jego centralnej części umieszczony jest obraz patronki św. Barbary, w bocznych szafkach - figury świętych, m.in. św. Agnieszki (z prawej). W prezbiterium umieszczono na ścianie obok ołtarza figury przedstawiające: z lewej - Przenajświętsze Serce Pana Jezusa, z prawej - Niepokalane Serce Panny Maryi. Na XVII-wiecznej barokowej ambonie znajdują się obrazy Czterech Ewangelistów, odkryte w czasie jej konserwacji w 1980 r. We wnętrzu kościoła umieszczono też stacje Drogi Krzyżowej, wyrzeźbione z drewna lipowego przez artystę-amatora, górnika Jarosława Namiestnika w 1987 r.

Hubert Buchta i Leon Kopernik