Kościół Matki Kościoła Niepokalanej Jutrzenki Wolności w Katowicach

    W 2001 r. przy ul. Gawronów na katowickim Osiedlu Zgrzebnioka powstał dla potrzeb parafii Św. Michała Archanioła zespół sakralny z niewielkim kościołem pod nietypowym wezwaniem – Matki Kościoła Niepokalanej Jutrzenki Wolności. Projekt zespołu, na który składa się kościół, dom parafialny, kaplica Chrystusa Sługi, amfiteatr, dzwonnica z trzema dzwonami i diakonia ruchu społecznego Światło-Życie opracował zespół architektów: Andrzej Gałkowski, Aleksandra Lekka-Gałkowska, Tadeusz Czerwiński przy współudziale dr. arch. Jana Rabieja. Zespół sakralny jest niewielki, liczy 26,25 tys. m2 powierzchni i 20,19 tys. m3 kubatury, ale na potrzeby jednej z najmniejszych w Katowicach wspólnoty parafialnej, liczącej niespełna 2 tys. wiernych, w zupełności wystarczy.

    Parafia pod wezwaniem Św. Michała Archanioła, obejmująca fragment południowej części Katowic: Brynowa, Osiedle Zgrzebnioka i tzw. Osiedla Ptasiego, powstała w 1981 roku. Początkowo jej mieszkańcy używali drewnianego kościółka Św. Michała Archanioła z 1510 r., stojącego w Parku Kościuszki. Kościółek został zakupiony przez miasto Katowice w sierpniu 1938 r. w Syryni w powiecie wodzisławskim i przeniesiony do Parku Kościuszki jako zalążek przyszłego skansenu. Kościółek konsekrował ówczesny ordynariusz diecezji katowickiej ks. bp. Stanisław Adamski 11.06.1939 r. Po II wojnie światowej zamknięty i opuszczony kościółek popadał w coraz większą ruinę i dopiero 18.05.1958 r. przywrócono mu funkcję religijną, konsekrując go po raz trzeci.

KG18 NIEPOKALANEJ JUTRZENKI 1    W latach 1978-1994 w sąsiedztwie parku, na dawnych nieużytkach między ulicami Kościuszki, Zgrzebnioka i Gawronów, zbudowano osiedle nazwane początkowo XXXV-lecia PRL, a od 1991 r. – Osiedlem Alfonsa Zgrzebnioka. Zabytkowy kościół św. Michała stał się dla wszystkich wiernych za ciasny, tym bardziej, że na nabożeństwa przychodzili też liczni spacerowicze i wierni z odleglejszych zakątków Katowic. Zaczęto myśleć o nowej świątyni.

    W 1993 roku arcybiskup Damian Zimoń poświęcił plac budowy pod przyszły kościół parafialny. Początkowo, w 1995 r. oddano do użytku kaplicę Chrystusa Sługi, tzw. Rotundę, przy której powstał nowoczesny amfiteatr. Pierwotny projekt obejmował m.in. także sale katechetyczne, które po przeniesieniu nauki religii do szkół przestały być potrzebne, wykorzystano je więc komercyjnie, wynajmując je Urzędowi Pocztowemu i biuru turystycznemu. Sam kościół o namiotowej sylwecie według pierwotnych planów miał mieć wyższy dach i większy krzyż, jednak po modyfikacji uzyskał on obecny kształt. Budowa trwała osiem lat, a nowa świątynia p.w. Matki Kościoła Niepokalanej Jutrzenki Wolności została poświęcona w 2001 roku.

KG18 NIEPOKALANEJ JUTRZENKI 2

    Na terenie parafii znajduje się Hospicjum Archidiecezjalne im. Jana Pawła II, działa tu również Ośrodek Profilaktyczno-Szkoleniowy im. księdza Franciszka Blachnickiego. Prowadzone są tu m.in. rekolekcje ewangelizacyjne dla osób z problemem uzależnienia, kursy z zakresu pedagogiki i tańca integracyjnego. Dużym powodzeniem cieszą się warsztaty wodzirejów wesel i zabaw bezalkoholowych. W działającym przy parafii Diecezjalnym Ośrodku Katechumenatu osoby nie ochrzczone przygotowują się do przyjęcia sakramentu chrztu świętego.

    Kościół Matki Kościoła Niepokalanej Jutrzenki Wolności ma skromną ascetyczną sylwetkę. Zbudowany został z surowej czerwonej klinkierowej cegły na planie prostokąta; nakryto go namiotowym dachem, na którym umieszczony jest 16-metrowy krzyż. Prawdziwie rewelacyjne jest jego wnętrze. Z czerwienią surowych, ceglanych ścian kontrastuję błękitny sufit i ciekawa aranżacja strefy ołtarzowej. Na tle ekspresyjnej ściany z polerowanego granitu umieszczony jest niezwykle barwny krzyż autorstwa malarki Joanny Kalarus i jej męża – plakacisty Romana Kalarusa. Na krzyżu przypominającym barwne, ludowe krzyże z Karpat (np. tzw. „wesoły cmentarz” w Săpînţa w Rumunii, czy krzyże we wschodniej Słowacji) odmalowano symboliczne Tajemnice Różańca. U stóp krzyża znajduje się mensa ołtarzowa i ambona z białego marmuru. Kameralne wnętrze rozjaśnia światło padające przez dachowe świetliki, tworząc niepowtarzalny nastrój.

KG18 NIEPOKALANEJ JUTRZENKI 3

    W październiku 2002 r., na zakończenie pierwszych misji parafialnych została poświęcona Droga Krzyżowa, także autorstwa Joanny i Romana Kalarusów. Wycięte w drewnie, ażurowe wielobarwne kompozycje poszczególnych stacji Drogi Krzyżowej łączą się z pozostałymi, tworząc nierozerwalną całość opowieści o Męce Pańskiej. W planach jest też pokrycie, przez tą samą parę autorów, barwną polichromią błękitnych sufitów.

    W 2002 roku, w konkursie ogłoszonym przez katowicki oddział Stowarzyszenia Architektów Polskich, zespół kościelny otrzymał nagrodę Prezydenta Miasta Katowic za najciekawszy katowicki obiekt architektoniczny zrealizowany w 2001 roku, zaś 16 listopada 2002 roku świątynia znalazła się w gronie 12 nagrodzonych, najpiękniejszych obiektów architektonicznych w Polsce, uzyskując Wyróżnienie II stopnia.

Edward Wieczorek